ทุกวันนี้ตั้งแต่ตื่นยันเข้านอน มนุษย์เราต้องทำจำนวนนับครั้งไม่ถ้วนนั้นคือการคิด การคิดคือพื้นฐานของการวิเคราะห์ เรียบเรียงและประมวลผลข้อมูล เพื่อนำไปใช้ในการตัดสินใจในเรื่องต่างๆ ทั้งเรื่องธรรมดาสามัญ จนไปถึงเรื่องสำคัญในชีวิต

สิ่งหนึ่งที่หนีไม่พ้นซึ่งทุกคนต้องเผชิญคืออคติ (Bias) ที่บางครั้งเกิดจากภาวะทางอารมณ์ต่างๆ โดยเฉพาะถ้ากำลังตกอยู่ในช่วงเวลาและสถานการณ์ไม่ปกติ กดดันบีบคั้น ประสิทธิภาพในการตัดสินใจของคนเรานั้นยิ่งลดลง เพราะการเบี่ยงเบนจากอารมณ์ที่เข้ามารบกวนการคิดการวิเคราะห์ของเรา ทำให้เกิดความสับสน ความคิดฟุ่งซ่าน เกิดการตัดสินใจที่ไม่เป็นเหตุเป็นผล ลงมือทำไปตามอารมณ์ ติดกับความเชื่อที่มี สุดท้ายนำมาซึ่งความผิดพลาดและหายนะ

Annie Duke นักโป๊กเกอร์อาชีพระดับโลก เจ้าของแชมป์ WSOP Bracelets ปี 2004 ผู้เขียนหนังสือขายดี Thinking in Bets: Making Smarter Decisions When You Don’t Have All the Facts กล่าวถึงการตัดสินใจอย่างมีประสิทธิภาพ ด้วยการคิดอย่างเป็นระบบ วิเคราะห์ข้อมูลแบบไม่มีอคติจากอารมณ์นั้นเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งเมื่อต้องเผชิญกับภาวะความกดดัน เพื่อหากลยุทธ์ในการลงมือตอบสนองที่ดีที่สุด รวมไปถึงความสามารถในการปรับตัว เปลี่ยนแปลงในสถานการณ์ต่างๆ ที่เกิดได้ทั้งกรณีที่เรากำลังได้เปรียบ หรือกำลังตกเป็นรองในช่วงวิกฤติ

ในตลาดหุ้น เกมส์การตัดสินใจซื้อขายที่ผู้เล่นในตลาดไม่อาจจะรู้ผลลัพธ์สุดท้ายที่แน่นอน ดังนั้นมือสมัครเล่น เมื่อเข้ามาเจอภาวะราคา ภาวะตลาดที่ผันผวน บวกกับแรงกดดันจากตัวเลขผลกำไรและขาดทุนที่เกิดก่อนหน้า จึงทำให้ภาวะทางอารมณ์เข้ามามีบทบาทมากต่อการตัดสินใจ บ่อยครั้งขาดการคิด วิเคราะห์อย่างเป็นระบบ รีบตัดสินใจรีบซื้อรีบขายไปตามอารมณ์ เช่น อารมณ์ความโลภ ที่ทำให้รีบเข้าไปซื้อหุ้นโดยไม่ได้สนใจความเสี่ยง อารมณ์ความกลัวที่ทำให้เสียโอกาส หรือขายหุ้นจนทำให้เสียแผนระยะยาว

เทรดเดอร์หรือนักลงทุนมืออาชีพ แม้จะมีวิธีการวิเคราะห์และกลยุทธ์ในการซื้อขายหุ้นแตกต่างกัน แต่จากการศึกษามืออาชีพผู้ที่ประสบความสำเร็จในตลาดระยะยาว ผมพบว่าทั้งนักเก็งกำไรและนักลงทุนเหล่านี้ล้วนมีสิ่งหนึ่งที่เหมือนกัน คือกระบวนการคิดอย่างเป็นระบบ (Systematic Thinking)

หลักการสำคัญคือการรวบรวมข้อมูล จัดลำดับความสำคัญ เรียบเรียงเป็นหมวดหมู่ แล้ววิเคราะห์ข้อมูลอย่างเป็นเหตุเป็นผลด้วยกระบวนการหรือโมเดลการวิเคราะห์ ตามจริงไม่ใช้อคติหรืออารมณ์ (ความโลภ ความกลัว) เป็นตัวตั้ง จากนั้นนำผลลัพธ์ที่ได้ ไปใช้ประกอบการตัดสินใจ ลงมือกระทำ ซึ่งขั้นตอนต่างๆ เหล่านี้ถูกออกแบบ ถูกสร้างเป็นระบบ ที่มีกระบวนการ ลำดับการวิเคราะห์ชัดเจน ไม่ฟุ่งซ่าน ไม่มั่วแปรผันไปตามอารมณ์ ตามคนรอบข้าง ทำให้มองเห็นภาพรวมชัดเจนสะดวกต่อการตรวจสอบและปรับปรุง รวมถึงตรวจวัดประสิทธิ์ภาพจากผลการตัดสินใจที่เกิดได้

ยิ่งมีประสบการณ์มาก มีชั่วโมงบินสูง ประกอบกับการฝึกฝนการคิดและวิเคราะห์ อย่างเป็นระบบแบบสม่ำเสมอแล้ว สิ่งเหล่านี้ก็จะช่วยพัฒนาระบบการตัดสินใจซื้อขายของเราให้ดีมากขึ้นไปอีก โดยเฉพาะภาวะตลาดเผชิญกับความเสี่ยงจากปัจจัยต่างๆอย่างเช่นในปัจจุบัน

สุดท้ายเมื่อมีกระบวนการความคิดเป็นระบบ เราจะสามารถรับมือกับความผันผวนของตลาด จัดการกับข่าวสาร ข้อมูล มากมายที่วิ่งเข้ามาถึงตัวเราอย่างมีหลักการ สามารถประเมินผลตอบแทนและความเสี่ยงได้อย่างเหมาะสม ย่อมทำให้เกิดประสิทธิ์ภาพในการตัดสินใจซื้อขายที่ดีที่สุด นำมาซึ่งประสบความสำเร็จในระยะยาวต่อไป

โดย Mr. Chaipat