Donald Trump ว่าที่ประธานาธิบดีสหรัฐฯ ออกมากล่าวหาประเทศปานามาว่า เรียกเก็บค่าผ่านคลองปานามา “แพงเกินจริง” พร้อมขู่ว่าหากไม่ลดค่าธรรมเนียมลง สหรัฐฯ จะเรียกร้องให้คืนสิทธิ์การควบคุมคลองปานามาแก่สหรัฐฯ

“ค่าธรรมเนียมที่ปานามาเรียกเก็บนั้นเป็นเรื่องไร้สาระและไม่ยุติธรรมอย่างยิ่ง” 

Trump กล่าวต่อผู้สนับสนุนในรัฐแอริโซนาเมื่อวันอาทิตย์ที่ผ่านมา 

“เรื่องการรีดไถแบบนี้ต่อประเทศเราจะต้องหยุดทันทีเมื่อผมเข้ารับตำแหน่ง” 

ว่าที่ประธานาธิบดีสหรัฐฯ กล่าวต่อ

Donald Trump ในงาน Turning Point USA | Source: BBC

คำพูดเหล่านี้เกิดขึ้นระหว่างการปราศรัยในงานประชุมประจำปีของ Turning Point USA องค์กรนักเคลื่อนไหวอนุรักษ์นิยมที่มีบทบาทสำคัญในการช่วย Trump รณรงค์หาเสียง

ทั้งนี้ Trump ยังกล่าวถึงประเด็นการเมืองในประเทศ โดยเลี่ยงการพูดถึงความขัดแย้งเรื่องเพดานหนี้ของรัฐบาลที่เพิ่งได้รับการแก้ไข แต่เขายังคงเน้นประเด็นที่เคยหาเสียงไว้ เช่น การอพยพ อาชญากรรม และการค้าระหว่างประเทศ

คำกล่าวของ Trump สร้างความไม่พอใจให้กับประธานาธิบดี José Raúl Mulino แห่งปานามา ซึ่งออกมาตอบโต้ว่า “ทุกตารางเมตร” ของคลองปานามาและพื้นที่โดยรอบเป็นสมบัติของปานามา พร้อมย้ำอย่างชัดเจนว่า อธิปไตยและความเป็นอิสระของปานามา “เจราต่อรองไม่ได้”

ปัญหากับประเทศเพื่อนบ้าน

คำกล่าวของ Trump สะท้อนถึงแนวทางนโยบายต่างประเทศของสหรัฐฯ ที่อาจเปลี่ยนแปลงไป หลังจากเขาเข้ารับตำแหน่งในวันที่ 20 มกราคม โดยเฉพาะการกล่าวถึงความเป็นไปได้ที่สหรัฐฯ อาจเรียกร้องให้ปานามาคืนสิทธิ์การควบคุมคลองปานามา 

ซึ่งนอกจากปานามาแล้ว Trump ยังกล่าวโจมตีแคนาดาและเม็กซิโก โดยกล่าวหาว่า 2 ประเทศนี้มีกระบวนการทางการค้าที่ไม่เป็นธรรม และปล่อยให้ยาเสพติด รวมถึงผู้อพยพไหลเข้าสู่สหรัฐฯ 

แต่ถึงอย่างนั้น Trump กลับกล่าวชื่นชมประธานาธิบดีเม็กซิโก Claudia Sheinbaum ว่าเป็น “ผู้หญิงที่วิเศษมาก”

กำเนิดคลองปานามา

คลองปานามา | Source: ABL Group

คลองปานามา เป็นหนึ่งในเส้นทางน้ำที่มีความสำคัญที่สุดในโลก เชื่อมต่อระหว่างมหาสมุทรแอตแลนติกและแปซิฟิก โดยมีความยาวประมาณ 82 กิโลเมตร ตั้งอยู่ในประเทศปานามา 

คลองนี้ช่วยลดระยะเวลาการเดินเรือระหว่าง 2 มหาสมุทร โดยไม่ต้องอ้อมผ่านทางตอนใต้ของทวีปอเมริกาใต้ ซึ่งช่วยประหยัดทั้งเวลาและค่าใช้จ่ายในการขนส่งสินค้าอย่างมหาศาล

คลองปานามาเริ่มต้นจากความพยายามของฝรั่งเศสในปี 1881 แต่โครงการต้องหยุดชะงักลงเนื่องจากปัญหาทางการเงินและโรคระบาด ต่อมาสหรัฐอเมริกาเข้ามารับช่วงต่อในปี 1904 และใช้เวลาอีก 10 ปีในการก่อสร้างจนแล้วเสร็จในปี 1914 

คลองปานามาถูกควบคุมโดยสหรัฐฯ เป็นเวลาหลายทศวรรษ ก่อนจะถูกคืนให้กับประเทศปานามาภายใต้สนธิสัญญา Torrijos-Carter ในปี 1977 และโอนสิทธิเสร็จสมบูรณ์ในปี 1999

กลไกยกเรือยักษ์ข้ามทวีป

ระบบล็อค (Locks System) ของคลองปานามา | Source: Today I Found Out

การทำงานของคลองปานามาเป็นระบบวิศวกรรมที่ซับซ้อนและประสานการจัดการทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพ โดยหัวใจสำคัญคือ “ระบบล็อค” (Locks System) ที่ทำหน้าที่ปรับระดับเรือให้เหมาะสมกับความสูงของทะเลสาบ Gatun และระดับน้ำทะเล ด้วยการเติมน้ำหรือปล่อยน้ำผ่านแรงโน้มถ่วง 

โดยเมื่อเรือเข้าสู่ล็อค น้ำจะถูกเติมเข้าไปจนระดับน้ำสูงขึ้น ทำให้เรือลอยขึ้นสู่ระดับความสูงที่ต้องการ จากนั้นเมื่อเรือมาถึงล็อคอีกฝั่ง น้ำจะถูกปล่อยออกเพื่อลดระดับน้ำจนเรือกลับสู่ระดับน้ำทะเล

นอกจากนี้ คลองปานามายังมีการจัดการจราจรอย่างเข้มงวดด้วยเรือลากจูง และตารางเวลาที่แม่นยำ โดยการขยายคลองในปี 2016 เพื่อรองรับเรือขนาดใหญ่ในระดับ New Panamax ได้สร้างช่องทางล็อคใหม่ที่ใหญ่ขึ้น ส่งผลให้คลองสามารถรองรับเรือที่มีน้ำหนักบรรทุกสูงถึง 120,000 ตัน จากเดิมที่รองรับได้เพียง 65,000 ตัน

เส้นเลือดใหญ่การค้าโลก

คลองปานามาไม่ได้เป็นเพียงเส้นทางน้ำธรรมดา แต่ยังเป็นเส้นเลือดใหญ่ที่หล่อเลี้ยงเศรษฐกิจโลกในหลายมิติ ดังนี้

1. การขนส่งสินค้าและลดต้นทุน 

คลองปานามาช่วยลดระยะทางการเดินเรือระหว่างมหาสมุทรแปซิฟิกและแอตแลนติกได้ถึง 8,000 ไมล์ทะเล (13,000 กิโลเมตร) เทียบกับการเดินเรือผ่านแหลมฮอร์นที่ปลายทวีปอเมริกาใต้ การลดระยะทางนี้ช่วยประหยัดค่าใช้จ่ายด้านเชื้อเพลิง เวลา และค่าประกันสินค้า ทำให้การค้าระหว่างประเทศมีประสิทธิภาพมากขึ้น

2. การเชื่อมโยงห่วงโซ่อุปทานโลก 

คลองปานามาเป็นจุดเชื่อมโยงสำคัญในห่วงโซ่อุปทานโลก โดยรองรับการขนส่งสินค้าหลากหลายประเภท เช่น น้ำมันดิบ ก๊าซธรรมชาติ อาหารแช่แข็ง และสินค้าอุปโภคบริโภค 

ปัจจุบันคลองปานามามีเรือสินค้าผ่านกว่า 14,000 ลำต่อปี ซึ่งคิดเป็นประมาณ 6% ของการค้าทั่วโลก

3. เส้นทางยุทธศาสตร์สำหรับพลังงาน 

คลองปานามามีบทบาทสำคัญในตลาดพลังงาน โดยเฉพาะการขนส่งก๊าซธรรมชาติเหลว (LNG) จากสหรัฐฯ ไปยังเอเชียและยุโรป การขยายคลองในปี 2016 ทำให้สามารถรองรับเรือขนส่ง LNG ขนาดใหญ่ได้ ส่งผลให้ตลาดพลังงานโลกมีความยืดหยุ่นมากขึ้น

4. รายได้และการพัฒนาเศรษฐกิจของปานามา 

คลองปานามาเป็นแหล่งรายได้สำคัญของประเทศ โดยรัฐบาลปานามาเก็บค่าธรรมเนียมการผ่านคลองซึ่งมีมูลค่าหลายพันล้านดอลลาร์ต่อปี รายได้นี้ถูกนำไปใช้พัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน และยกระดับชีวิตความเป็นอยู่ของประชากร

5. การกระจายอำนาจทางการค้า 

คลองปานามาสนับสนุนการกระจายอำนาจทางการค้าในภูมิภาคต่าง ๆ โดยช่วยให้ประเทศในเอเชีย เช่น จีน และญี่ปุ่น สามารถส่งออกสินค้าไปยังยุโรปและอเมริกาได้รวดเร็วขึ้น ขณะเดียวกันก็ช่วยเพิ่มโอกาสทางการค้าระหว่างประเทศในแถบละตินอเมริกาและเอเชียอีกด้วย

อ้างอิง: BBC, Britannica