การประชุมสองสภาประจำปีของจีน ได้แก่ การประชุมสภาที่ปรึกษาทางการเมืองแห่งชาติ (CPPCC) และการประชุมสภาประชาชนแห่งชาติ (NPC) ณ กรุงปักกิ่ง ซึ่งกินเวลา 1 สัปดาห์ ได้ปิดฉากลงไปเป็นที่เรียบร้อยแล้วเมื่อวันจันทร์ที่ 11 มี.ค. ที่ผ่านมา เราไปดูประเด็นที่น่าสนใจจากการประชุมครั้งนี้กัน

1. ในการประชุมสองสภาประจำปีนี้ จีนได้กำหนดเป้าหมายการเติบโตของ GDP ไว้ที่ประมาณ 5% สำหรับปี 2567 หลังจากที่เศรษฐกิจจีนขยายตัว 5.2% ในปี 2566 ซึ่งสอดคล้องกับเป้าหมายอย่างเป็นทางการที่รัฐบาลจีนกำหนดเอาไว้ที่ประมาณ 5% แต่ตัวเลขนี้เยอะกว่าที่ IMF คาดการณ์ไว้เมื่อเดือน ก.พ. ว่าปีนี้จะโตเพียง 4.6% เท่านั้น

2. กำหนดเป้าหมายอัตราว่างงานในเขตเมืองไว้ที่ประมาณ 5.5% รวมถึงสร้างงานใหม่ในเขตเมือง 12 ล้านตำแหน่งในปี 2567 หลังจากที่จีนมีอัตราว่างงานในเขตเมือง 5.2% และสร้างงานได้ 12.44 ล้านตำแหน่งในปี 2566 น่าสนใจตรง ยังอยากให้ GDP โตระดับ 5% แต่คาดการณ์ว่างงานจะสูงขึ้นเล็กน้อย คำถามคือ จะเอาอะไรมาโตแทน?

3. ตั้งเป้าดัชนี CPI เพิ่มขึ้นประมาณ 3% สำหรับปีนี้ เท่ากับที่เคยตั้งไว้ปีที่แล้ว แต่พอไปดูดัชนี CPI ปี 2566 พบว่า ขยับขึ้นเพียง 0.2% เพราะอุปสงค์ภายในประเทศที่ซบเซา นี่ก็ความท้าทายสำคัญ

4. ซึ่ง สี จิ้นผิง ก็มาเฉลยว่า เขาเล็งเห็นความจำเป็นอย่างยิ่งในการเปลี่ยนแปลงโมเดลเศรษฐกิจของจีน เขาอยากจะผลักดันให้มีการลงทุนในภาคการผลิตขั้นสูงและการฝึกอบรมแรงงาน เพื่อสนับสนุนการจ้างงานในภาคบริการที่เน้นความรู้ นโยบายนี้สะท้อนผ่านสโลแกนใหม่ “new productive forces” ซึ่งถูกเน้นย้ำอย่างมากในระหว่างการประชุม NPC และเราคงได้ยินคำนี้บ่อยขึ้นแน่นอน

5. “new productive forces” จะเน้นการเติบโตใน “อุตสาหกรรมการผลิตใหม่” อย่าง การผลิตรถยนต์ไฟฟ้า แบตเตอรี่ลิเธียม และเซลล์แสงอาทิตย์ ขณะเดียวกัน ต้องพลิกโฉมอุตสาหกรรมดั้งเดิมเพื่อให้สามารถดำเนินการผลิตได้มีประสิทธิภาพและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมมากขึ้น (ตามแนวคิด ESG) นายหลี่ เฉียง นายกรัฐมนตรีจีน กล่าวด้วยว่า รัฐบาลวางแผนที่จะจัดตั้งกลุ่มอุตสาหกรรมนำร่องเพื่อรองรับโครงการทดลองเทคโนโลยีระดับสูงแห่งอนาคต

6. ถามว่า แล้วจะเอาเงินจากไหนมาลงทุนในโครงการต่าง ๆ และออกมาตรการกระตุ้นเศรษฐกิจ ในการประชุม ก็ระบุว่า มีแผนออกพันธบัตร เพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจ แม้ว่าวงเงินอาจจะค่อนข้างสูง ซึ่งนักเศรษฐศาสตร์ฝั่ง Wallstreet หลายคนมองว่า มาตรการนี้ไม่ตรงกับที่ต้องการ เพราะเศรษฐกิจจีนกำลังเสี่ยงเผชิญภาวะเงินฝืดเรื้อรัง รัฐบาลควรจ่ายเงินสดจำนวนมากโดยตรงให้กับประชาชน หรือเพิ่มเงินสวัสดิการสังคม แทนการคิดแต่จะลงทุนในระยะยาว

7. ความ Surprise ที่สุดของการประชุมครั้งนี้คือ ปรากฏว่า มีการยกเลิกแถลงข่าวของ นายกฯ หลี่ เฉียง ทั้ง ๆ ที่เคยเป็นธรรมเนียมปฏิบัติมานานกว่า 30 ปี การยกเลิกแถลงข่าว (และจะไม่มีการจัดอีกตลอดวาระ 5 ปีเว้นแต่มีเหตุการณ์พิเศษ) นักวิเคราะห์การเมืองจีน แสดงมุมมองว่า ปธน.สี จิ้นผิง กำลังจำกัดโอกาสของเจ้าหน้าที่คนอื่น ๆ ในการชี้แจง, ให้ข้อมูล รวมถึง การสร้างภาพลักษณ์ผ่านสื่อ ซึ่งทำให้บทบาทและอำนาจในมือนายกฯนั้นลดลงจากในอดีตพอสมควร

8. หลังจากนี้ นายกฯ หลี่ เฉียง ทำหน้าที่เพียงแค่ปฏิบัติตามคำสั่งของคณะกรรมการระดับสูงของพรรคคอมมิวนิสต์ ซึ่งโดยทั่วไป สี จิ้นผิง เป็นผู้นำ โดยการเปลี่ยนแปลงนี้ถูกบรรจุไว้ในกฎระเบียบที่ปรับปรุงใหม่ สำหรับสภาประชาชนแห่งชาติจีน (ที่สำคัญคือ นี่เป็นกฎหมายเพียงฉบับเดียวที่ผ่านการรับรองในระหว่างการประชุมสภาฯ ปีนี้)

9. ข้อดีของการรวมศูนย์อำนาจ ก็คือ จะช่วยให้การออกนโยบายรวดเร็วขึ้น แต่ก็อาจนำไปสู่การใช้นโยบายแบบ “เหมาเข่ง” ที่อาจไม่เหมาะสมกับประเทศขนาดใหญ่และมีความหลากหลายอย่างจีนก็ได้ นอกจากนี้ การรวมศูนย์อำนาจอาจทำให้การแก้ไขข้อผิดพลาดทำได้ยาก หรืออาจนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงนโยบายอย่างกะทันหัน ส่งผลเสียต่อความเชื่อมั่นได้อีก

10. อย่างไรก็ตาม เราจะพบว่า ดัชนีตลาดหุ้นสำคัญ ๆ ของจีน รีบาวน์ขึ้นมาได้อย่างมีนัยสำคัญนับตั้งแต่ต้นเดือน ก.พ. ที่ผ่านมา จนถึงเมื่อวันที่ 12 มี.ค. ที่ผ่านมา Hang Seng +14%, Hang Seng China Enterprise +18%, Hang Seng Tech +21%, MSCI China +15% เหตุผลน่าจะมาจากเรื่อง Valuation ที่ถูกมากๆเมื่อเทียบกับในอดีต ยกตัวอย่าง ดัชนี MSCI China ซื้อขาย PE ต่ำกว่า 9 เท่า และนักลงทุนอาจเริ่มมีความหวังว่า ภาครัฐจะผลักดันให้หลายอุตสาหกรรมเติบโตในระยะยาว

11. ตลาดหุ้นจีนแผ่นดินใหญ่ (A-Share) มีเงินไหลเข้าสุทธิ 1.8 พันล้านหยวน (251 ล้านดอลลาร์สหรัฐ) ในเดือนนี้จนถึงวันจันทร์ที่ผ่านมา หากแนวโน้มนี้ยังคงอยู่จนสิ้นเดือน มี.ค. จะเป็นการซื้อสุทธิ 2 เดือนติดต่อกัน หลังจากมีการขายสุทธิเป็นสถิติ 6 เดือนติดต่อกันจนถึงเดือน ม.ค. เลย

12. อย่างไรก็ตาม ตลาดหุ้นจีนเคยมีการฟื้นตัวแบบชั่วคราว แล้วก็กลับมาเป็นขาลงมาแล้วหลายครั้งในช่วง 3 ปีที่ผ่านมา (false dawns) ดังนั้น การฟื้นตัวครั้งนี้ยังต้องติดตามดูอย่างใกล้ชิด (แต่ผมยังมองว่า Upside ข้างบนยังมีอยู่นะ อุตส่าห์ขึ้นมาขนาดนี้แล้ว ไปต่อเถอะ)

สรุปทุกประเด็นในภาพรวม จะพบว่า ทิศทางการดำเนินนโยบายเปลี่ยนไปจาก 2-3 ปีที่ผ่านมาชัดเจน และตลาดก็เริ่มตอบรับให้เห็นนับตั้งแต่ต้นเดือนก.พ. ที่ผ่านมา หากเริ่มเห็นสัญญาณการฟื้นตัวของตัวเลขเศรษฐกิจจีนเพิ่มเติม หุ้นกลุ่มเทคโนโลยีในจีนที่ได้รับอานิสงส์จากการสนับสนุนภาครัฐฯ ก็มีโอกาสเป็นตัวนำตลาดต่อเนื่องได้อีก ท่ามกลางคำถามที่เกิดขึ้น และความไม่แน่นอนอีกมากมายที่จีนต้องเผชิญ