ปกติแล้วเวลานึกถึงบริษัทเข้าจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ฯ เราว่าร้อยทั้งร้อยต้องนึกถึงวิธีอย่าง IPO (Initial Public Offering) แต่ปัจจุบันนี้มีอีกวิธีหนึ่งที่กำลังมาแรง เป็นที่นิยมของเหล่าบริษัทสตาร์ตอัปในสหรัฐฯ นั่นก็คือ SPAC
รายละเอียดของ SPAC เป็นอย่างไร แล้วต่างจากการ IPO ทั่วไปอย่างไร?
SPAC คืออะไร?
1. SPAC (Special Purpose Acquisitions Company) คือบริษัทที่สร้างขึ้นมาเพื่อระดมเงินทุนไปซื้อบริษัทอื่น จะบอกว่า SPAC เป็นเพียงบริษัท “เปลือก” ก็ได้ เพราะภายในบริษัทนั้นไม่ได้การทำกิจการอะไรเหมือนบริษัททั่วไป ไม่ได้ขายสินค้า ขายบริการ ขายอะไรทั้งสิ้น สินทรัพย์เพียงอย่างเดียวของ SPAC ก็คือเงินระดมทุนที่ได้จากการ IPO ตัวมันเองเท่านั้น ซึ่งโดยปกติแล้วราคา IPO จะอยู่ที่ 10 ดอลล่าร์ต่อหุ้น
2. ส่วนใหญ่แล้วเจ้าของของ SPAC ก็มักจะเป็นนักลงทุนรายใหญ่ชื่อดัง ๆ เช่น นักลงทุนจากสถาบันต่าง ๆ นักลงทุนจาก Wall Street หรือแม้กระทั่ง CEO ดัง ๆ อย่าง Richard Branson นั่นก็เพราะว่าเราไม่มีทางรู้เลยว่า SPAC จะไปลงทุนในบริษัทแบบไหน เมื่อไม่รู้อะไรล่วงหน้าแบบนี้ ทางเดียวที่จะทำให้เราเชื่อมั่นได้ก็คือ บุคคลที่อยู่เบื้องหลัง SPAC นั่นแหละ ต้องเป็นคนที่มีชื่อเสียง มีประวัติความสำเร็จมาแล้ว
3. เมื่อ SPAC ทำการระดมทุนผ่าน IPO ตัวเองเรียบร้อยแล้ว กลายเป็นบริษัทมหาชนเรียบร้อยแล้ว เงินทุนเหล่านั้นก็จะไปค้างอยู่ในบัญชีทรัสต์ กินดอกเบี้ยไปเรื่อย ๆ จนกว่าจะเจอบริษัทเอกชนดี ๆ เจ๋ง ๆ ที่ทีมบริหาร SPAC เห็นว่าน่าลงทุน น่านำเข้าตลาดหลักทรัพย์ฯ เมื่อเจอปุ๊บ SPAC ซึ่งเป็นบริษัทมหาชนก็จะเข้าซื้อกิจการนั้น ๆ ทำให้บริษัทดังกล่าวกลายเป็นบริษัทมหาชนด้วยเช่นกัน
4. เมื่อเหล่าผู้บริหาร SPAC เห็นตรงกัน ว่าเข้าซื้อกิจการนี้กันเถอะ! หลังจากการเข้าซื้อกิจการเรียบร้อยแล้ว เหล่านักลงทุนใน SPAC สามารถเลือกได้ว่าจะแลกหุ้น SPAC เป็นหุ้นบริษัทที่เพิ่งไปซื้อมา หรือจะขายหุ้น SPAC พร้อมดอกเบี้ยที่ได้รับระหว่างรอหาบริษัทก็ได้ โดยส่วนใหญ่แล้ว SPAC จะได้ถือครองหุ้น 20% ของบริษัทที่ตนเพิ่งไปซื้อมา
5. แต่ก็ไม่ใช่ว่า SPAC จะสามารถนั่งรอคอยดีลดี ๆ ไปตราบนานเท่านานนะ เพราะโดยปกติแล้ว SPAC จะต้องเจอ Deadline ว่าต้องหาบริษัทที่จะซื้อให้เจอภายในเวลาเท่าไร (โดยส่วนใหญ่ประมาณ 2 ปีหลัง IPO) ถ้าไม่สามารถหาได้ตามเวลากำหนด SPAC นั้น ๆ ก็จะสลายร่าง ปิดตัวลง เหล่านักลงทุนก็จะได้รับเงินคืนพร้อมดอกเบี้ย แยกย้ายกันไปตามทางของแต่ละคน
ตัวอย่างสถิติ และบริษัทที่จดทะเบียนผ่าน SPAC
1. ในปี 2020 นั้นมีบริษัทที่จดทะเบียนเข้าตลาดฯ ผ่าน SPAC เป็นจำนวนประมาณ 200 บริษัท! โดยทั้งหมดทั้งมวลแล้วสามารถระดมเงินเพิ่มขึ้นได้ถึง 6.4 หมื่นล้านดอลล่าร์ เรียกว่าสูสี ๆ กับมูลค่าจากการ IPO ทั้งปีเลย
2. แค่ในเดือนมกราคม 2021 เพียงเดือนเดียว เหล่า SPAC ก็รวบรวมเงินทุนจากการขายหุ้นได้เกือบ 2.6 หมื่นล้านดอลล่าร์ ในขณะที่ปี 2019 ทั้งปีนั้นระดมทุนได้เพียง 1.36 หมื่นล้านดอลล่าร์ และในปี 2018 ทั้งปีนั้นระดมทุนได้เพียง 1.08 หมื่นล้านดอลล่าร์
3. บริษัทที่มีชื่อเสียง ซึ่งเคยผ่านการควบรวมกับ SPAC แล้วก็คือ Virgin Galactic บริษัททัวร์อวกาศของ Richard Branson ที่ได้จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์นิวยอร์ก โดยระดมทุนได้ 450 ล้านดอลล่าร์จากการควบรวมกับ SPAC นามว่า Social Capital Hedosophia ซึ่งมีเจ้าของเป็นอดีตพนักงาน Facebook อย่าง Chamath Palihapitiya ผู้ถือหุ้นดั้งเดิมของ Virgin Galactic รวมถึง Richard Branson เองนั้นจะถือสัดส่วนหุ้นทั้งหมดที่ 59% ของบริษัทใหม่ที่เปลี่ยนชื่อเป็น Virgin Galactic Holdings
4. Nikola บริษัทผลิตยานยนต์ที่ขับเคลื่อนด้วยไฟฟ้าและไฮโดรเจน ก็เข้าตลาดหุ้น NASDAQ ผ่านการควบรวมกับ SPAC นามว่า VectoIQ Acquisition ในปี 2020
5. ในปี 2012 Burger King ร้านเบอร์เกอร์เจ้าดัง ก็เข้าตลาดหลักทรัพย์นิวยอร์กผ่านการควบรวมกับ SPAC อย่าง Justice Holdings ที่หนุนหลังโดยผู้จัดการ Hedge Fund อย่าง Bill Ackman โดยระดมทุนได้ 1.4 พันล้านดอลล่าร์
6. บริษัทที่ทำธุรกิจพนันกีฬาอย่าง DraftKings และบริษัทให้บริการแพลตฟอร์มด้านการพนันอย่าง SBTech ก็เข้าตลาดฯ ผ่านการควบรวมกับ SPAC อย่าง Diamond Eagle Acquisition Corp. ที่ก่อตั้งในปี 2019 และกลายเป็น SPAC เต็มตัวในเดือนธันวาคมปี 2019
7. ในปี 2021 นี้ บริษัทที่เตรียมแผนควบรวมกับ SPAC ก็มี Butterfly Network บริษัทผลิตเครื่องมืออัลตราซาวด์แบบพกพา โดยมีผู้หนุนหลังอย่าง Bill Gates (มูลค่าบริษัท 1.5 พันล้านดอลล่าร์) และบริษัทสตาร์ตอัปด้านการตรวจสอบดีเอ็นเออย่าง 23andMe (มูลค่าบริษัท 4 พันล้านดอลล่าร์) นอกจากนี้ก็ยังมีบริษัทสื่ออย่าง Buzzfeed, Vice Media, Bustle Media Group ฯลฯ ที่อาจจะเข้าตลาดฯ ผ่าน SPAC ในปีนี้เช่นกัน
ทำไมจู่ ๆ SPAC ก็ได้รับความนิยม?
1. จริง ๆ วิธีการแบบ SPAC นี่มีมานานแล้ว ตั้งแต่ช่วงปี 90 โดยปกติจะถือเป็นที่พึ่งสุดท้ายของบริษัทที่มีปัญหากับการระดมทุน ไม่ว่าจะผ่าน IPO หรือผ่านการควบรวมกับบริษัทอื่น ๆ แต่พักหลัง ๆ มานี้ที่ได้รับความนิยมเพิ่มเติมก็เป็นเพราะสภาพตลาดที่ผันผวนเหลือเกิน ไม่ใช่จากสาเหตุอะไรที่ไหน ก็จากวิกฤตโควิด-19 นั่นละ เพราะหลาย ๆ บริษัทก็ไม่อยากเสี่ยงไป IPO ในช่วงที่ตลาดไม่ดี
2. เมื่อเทียบกับ IPO แล้ว SPAC ระดมทุนให้บริษัทได้เร็วกว่า สามารถเสร็จสิ้นกระบวนการได้ภายในไม่กี่เดือนเท่านั้น ในขณะที่ IPO อาจจะต้องใช้ระยะเวลายาวนานถึง 1-2 ปี ต้องผ่านขั้นตอนมากมาย ไม่ว่าจะเป็นการปรับปรุงระบบบัญชีตามมาตรฐาน การให้ Investment Banker มาช่วยประเมินมูลค่า การทำ Roadshow พบปะนักลงทุนสถาบัน ฯลฯ
3. สำหรับบริษัท SPAC ก็ดูเป็นดีลที่น่าสนใจกว่า เพราะมันเป็นการตกลงราคากันเอง ต่างฝ่ายต่างพอใจกับราคาที่ได้รับ ไม่ต้องอิงกับภาวะตลาดมากนัก ถ้าตลาดไม่ดีก็ไม่ได้ส่งผลกับการควบรวมผ่าน SPAC เท่าไรนัก
สุดท้ายแล้ว ความเสี่ยงของ SPAC มีอะไรบ้าง?
1. เห็น SPAC ง่ายกว่า IPO แต่ก็ไม่ได้หมายความว่า SPAC พร้อมลงทุนในทุก ๆ กิจการนะ เขาก็เลือกเหมือนกัน ดังนั้นเหล่าบริษัทเอกชนก็ต้องเจอความเสี่ยงว่าอาจไม่ต้องตาต้องใจ SPAC เหมือนกัน
2. ในฝั่งของนักลงทุนที่นำเงินไปลงทุนใน SPAC นั้นก็มีความเสี่ยง เพราะตัวเองไม่รู้เลยว่าเงินนั้นจะถูกนำไปลงทุนในอะไร
3. และแม้ว่ากระบวนการของ SPAC นั้นจะมีความโปร่งใส แต่อดีต CEO Goldman Sachs อย่าง Lloyd Blankfein ได้กล่าวไว้ว่ากระบวนการตรวจสอบของวิธีการแบบ SPAC นั้นก็ยังไม่เข้มข้นละเอียดเท่าการ IPO ปกติ
4. นอกจากนี้คุณ Blankfein ยังบอกอีกว่า เพราะ SPAC ต้องหาบริษัทลงทุนให้ได้ภายใน 2 ปี ดังนั้นพวกเขาอาจจะรีบร้อนคว้าบริษัทสักแห่งมาโดยไม่สนใจว่าจะแพงเกินไปหรือเปล่า หรือบริษัทนั้นเป็นบริษัทที่ดีจริงไหม
Sources:
https://www.finnomena.com
https://www.cnbc.com/2021/01/30/what-is-a-spac.html
https://techsauce.co/tech-and-biz/what-is-spac
https://www.longtunman.com/25701
https://www.seattletimes.com/business/what-is-this-thing-called-spac-they-were-hot-in-2020-and-are-hotter-now/
https://www.theguardian.com/science/2019/oct/28/virgin-galactic-spce-launches-new-york-stock-exchange-richard-branson
https://www.barrons.com/articles/why-nikola-decided-to-merge-with-a-spac-and-why-more-such-deals-are-coming-51596369610
https://www.wsj.com/articles/BL-CFOB-2229
https://blog.ltse.com/the-fast-food-of-ipo-alternatives-574a8f6d205e
https://news.crunchbase.com/news/2020-is-the-year-of-the-spac/
https://www.blockdit.com/articles/601fa6fba188150bc697b78c
ผู้เขียน
